ANTWOORD WETHOUDER ZORG OP ADVIES MANTELZORG

Aan Participatieraad Amsterdam,

Jodenbreestraat 25,

cluster 3F1011 NH Amsterdam

Datum 1 mei 2020

Behandeld door Reinier Muusse

Onderwerp Ongevraagd advies over mantelzorgondersteuning

Geachte leden van de Participatieraad,

Met deze brief reageer ik graag, als wethouder Zorg, op uw advies van 15 november 2019 over mensen met een Participatiewet uitkering die mantelzorg verlenen aan hun naasten.

Als eerst wil ik benadrukken dat ik uw advies erg waardeer. Uw adviserende rol en de signalen die u beschrijft zijn zeer waardevol en geven ons de mogelijkheid om goed na te denken over het gevoerde beleid, om te continueren met wat goed gaat en om koers te wijzigen waar het beter kan. U schrijft specifiek over belemmeringen voor het uitvoeren van een zorgtaak door een mantelzorger. Financiële belemmeringen kunnen problematisch zijn, en, zoals u schrijft, huisvesting en praktische ondersteuning zijn ook aandachtspunten. Deze zorgen deel ik. Mantelzorgers met geringe financiële draagkracht kunnen hun zorgtaak als extra zwaar ervaren omdat zorgtaken tot meer kosten kunnen leiden. Tegelijkertijd krijgt mantelzorg een steeds prominentere rol in de samenleving. Het is van groot maatschappelijk belang om mantelzorgers zo goed mogelijk te blijven informeren en te blijven ondersteunen. Daarbij hebben wij u als adviesraad nodig. Tevens zal de gemeentein 2020 de inzet en effectiviteit van mantelzorgondersteuning in Amsterdam evalueren en het beleid hierop aanscherpen. De signalen die u schetst neem ik dan ook zeer serieus. Ik zal reageren op uw aanbevelingen door hieronder verschillende onderwerpen te bespreken. Omdat uw advies uit meerdere thema ́s bestaat, heb ik deze in mijn reactie samengevoegd.

Ontvangers van een uitkering op basis van de Participatiewet hebben te maken met bepaalde verplichtingen die bij deze uitkering horen, zoals dekostendelersnorm en de sollicitatieplicht. U schrijft over het vrijwaren van mantelzorgers van deze plichten. De Participatiewet is een Rijkswet en de bijbehorende plichten zijn landelijk vastgelegd. De gemeente voert de wet uit. Er is in de wet geen uitzonderingscategorie opgenomen voor mantelzorgers. In Amsterdam wordt wel rekeninggehouden met mensen die zorgtaken uitvoeren. De verantwoordelijke klantmanagers van de gemeentelijke afdeling Werk, Participatie en Inkomen (WPI) kijken naar de persoonlijke situatie van mensen en spreken individueel de plichten en voorwaarden af. Dit is voor iedereen anders. Afhankelijk van de afspraken en de trede-indeling hebben mensen bijvoorbeeld te maken met een vorm van tegenprestatie of sollicitatieplicht. Wel is het zo dat de gemeente eenduidig wil communiceren naar de Amsterdammer. Ook als het gaat om mantelzorg, het herkennen van mantelzorgers en het beantwoorden van vragen hierbij. Klantmanagers hebben kennis over hulp-en dienstverlening, waaronder over mantelzorg,om een goede inschatting te maken en de juiste informatie te geven over ondersteuningsmogelijkheden. Uiteraard geldt dit voor alle gemeentelijke medewerkers die in direct contact staan met Amsterdammers. U noemt passende huisvesting voor mantelzorgers, na het overlijden van de zorgvrager. Hierover heeft de gemeente geen directe afspraken met woningbouwverenigingen. Uw signaal neem ik wel ter harte. De gemeente Amsterdam is in gesprek met belangenorganisaties om deze signalen te analyseren.

Voorzieningen ter financiële tegemoetkoming

In uw brief stelt u voor mantelzorgers gratis Openbaar Vervoer en vrijstelling van de parkeerheffing te verlenen. Amsterdam heeft een aantal gemeentelijke voorzieningen om specifieke kosten van mantelzorgers te compenseren, zoals korting op het Openbaar Vervoer en een parkeervergunning voor mantelzorgers tegen het bewonerstarief om reiskosten te verminderen. Om mantelzorgers financieel en juridisch te beschermen tijdens het uitvoeren van de zorgtaken, heeft de gemeente een aansprakelijkheid-en ongevallenverzekering voor alle mantelzorgers in Amsterdam. De AVV (Amsterdamse Vrijwilligersverzekering) is een overkoepelende vangnetverzekering voor mantelzorgers waarmee zij gedekt zijn tijdens het verlenen van mantelzorgtaken. De bovenstaande voorzieningen staan op de website van de gemeente en worden gecommuniceerd door het Sociaal Loket en de organisaties voor maatschappelijke dienstverlening (MaDi).

Triadisch werken

U schrijft over het betrekken van mantelzorgers bij intakegesprekken. Het is belangrijk om informele en formele zorg te verbinden en zo een actieve samenwerking te stimuleren tussen zorgvrager, zorgprofessional en informele zorgverlener of de mantelzorger. Zeker wanneer mantelzorg een steeds prominentere positie inneemt in de zorg.De gemeente experimenteert om deze samenwerking, ook wel triadisch werken genoemd, te verbeteren. Dynamo en Markant voeren bijvoorbeeld een pilot uit om huisartsen te informeren en te stimuleren om mantelzorgers te herkennen en door te verwijzen naar lokaal aanbod. Ook is Markant met zorginstellingen en maatschappelijk werkers in gesprek overdeskundigheidsbevordering en traint professionals om hen bewust te maken van de rol die mantelzorgers (willen) innemen.

Bereik van mantelzorgers

U schrijft over het geringe gebruik van ondersteuningsaanbod van mantelzorgers met een multiculturele achtergrond. Bij het inrichten van activiteiten en het geven van informatie wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de grote culturele diversiteit in Amsterdam. Cultuursensitiviteit, het bewust zijn van de verschillende groepen met verschillende culturele waarden, is onderdeel van het beleid van mantelzorgondersteuning. Het Expertisecentrum Mantelzorgondersteuning Amsterdam van Markant ontwikkelt in opdracht van de gemeente plannen voor het verbeteren van het ondersteuningsaanbod voor specifieke en multiculturele groepen. Ook lokale (zelf)organisaties en sleutelfiguren die laagdrempelige activiteiten uitvoeren in de stadsdelen hebben een effectieve functie in het bereik. Zij hebben een groot netwerk in de wijk en bereiken veel groepen mensen om gericht informatie over het ondersteuningsaanbod te geven. Verder is informatie over mantelzorg en het aanbod te vinden op amsterdam.nl/mantelzorg. En er zijn stadsbrede communicatiecampagnes rond de Dag van de Mantelzorg en de Week van de Jonge Mantelzorger en informatiepunten in de stadsdelen, zoals het Sociaal Loket en de MaDis.

Praktische ondersteuningen Buurtteams

Praktische ondersteuning voor mantelzorgers, zoals administratieve of juridische ondersteuning, ondersteuning van vrijwilligers en cursussen voor mantelzorgers,is zeer belangrijk. Mensen preventief informeren voorkomt overbelasting. De MaDis bieden administratieve ondersteuning en adviseren mantelzorgers over individuele ondersteuning. Ook geven meerdereorganisaties trainingen, begeleiding in het vinden en regelen van de juiste zorg, ondersteuning en bieden lotgenotencontact. Door de trainingen bekwamen mantelzorgers zich bijvoorbeeld in de omgang met personen met specifieke ziektebeelden of beperkingen. Bijvoorbeeld Stichting Naast biedt trainingen en individuele hulp aan naasten van verslaafden.Vanaf 2021 is de Wmo-ondersteuning georganiseerd vanuit Buurtteams. De oprichting hiervan is nu in volle gang en vergt veel afstemming. Er gaat voor zowel de uitvoerende organisaties als voor de bewoners van Amsterdam veel veranderen. Desalniettemin zal de nieuwe inrichting van ondersteuning door Buurtteams zorgen voor heldere, integrale hulp voor zorgvragers en hun omgeving. Op dit moment wordt er gewerkt aan het uitvoeringsbesluit van de Buurtteams. Het is belangrijk dat mantelzorg hier een vaste positie in krijgt. Het voorstel is om praktische ondersteuning voor mantelzorgers onder te brengen in de Buurtteams. De Buurtteams zullen beter in staat zijn integrale dienstverlening te organiseren die niet alleen aansluit op de zorgvrager, maar ook op de mantelzorger en waar deze de meeste meerwaarde kan bieden. Zij kunnen afwegen of het beter is meer ambulante ondersteuning in te zetten of juist regel-of huishoudelijk werk in te zetten en de mantelzorger adviseren om meer ruimte te makenvoor zichzelf, zodat deze niet overbelast raakt. De Buurtteams zullen sowieso het regelwerk vereenvoudigen doordat er een breed pakket aan dienstverlening kan worden georganiseerd.

Ik hoop hiermee uw aandachtspunten en vragen voldoende te hebben beantwoord. Nogmaals dank ik u voor het onder de aandacht brengen van deze belangrijke signalen. Uw advies helpt ons om het beleid beter te laten aansluiten bij de behoeften van mantelzorgers.

Met vriendelijke groet,

Simone Kukenheim

Wethouder