ONGEVRAAGD ADVIES BETREFFENDE LOKALE HEFFINGEN/KWIJTSCHELDING
November 2019
AANLEIDING ADVIES
De Participatieraad kreeg in 2019 en in de jaren daarvoor vele signalen over de Gemeentebelastingen en de Waterschapsbelasting, verder aan te duiden als lokale heffingen. De meeste van deze signalen betroffen de kwijtschelding voor deze lokale heffingen.
De Participatieraad heeft geconstateerd dat de regeling voor kwijtschelding bij cliënten van de Participatiewet veel vragen oproept. De hoogte van het inkomen en de hoogte van het vermogen waaronder nog kwijtschelding mogelijk is, zijn voor de meeste cliënten ondoorzichtig. Ook steekt het veel cliënten dat zij enerzijds geacht worden een reserve aan te houden voor eigen risico, vervanging van duurzame gebruikersgoederen en het opvangen van tegenslagen, maar dat anderzijds daarmee kwijtschelding zo goed als onmogelijk wordt. Kort gezegd: wie spaart wordt gestraft.
De lokale heffingen zijn voor minima een loden last, zij worden door de hoogte van de bedragen ernstig belemmerd in hun deelname aan de samenleving. De raad beseft dat de normen voor kwijtschelding landelijke normen zijn, die door de Rijksoverheid aan de gemeenten wordt opgelegd. De raad heeft gezien dat de gemeente Amsterdam, in samenwerking met andere gemeenten, gepoogd heeft de vermogensgrens voor kwijtschelding omhoog te krijgen. De raad waardeert deze poging beslist, maar vreest gezien de eerste beantwoording van de minister van Binnenlandse Zaken dat de gemeenten hier nul op het rekest zullen krijgen.
VISIE PARTICIPATIERAAD
De Participatieraad is voor een eerlijke deling van de lasten voor burgers. De sterkste schouders de zwaarste lasten, het is een principe dat de Participatieraad graag omarmt. Helaas moet de raad constateren dat het omgekeerde het geval is. Cliënten van de Participatiewet en andere minima zijn naar verhouding een veel groter deel van hun belastbaar en besteedbaar inkomen kwijt zijn aan lokale heffingen dan andere inkomensgroepen. Dit geldt voor vaste lasten in het algemeen, maar wordt door de hoogte van de lokale heffingen – ongeveer één derde van een netto maandinkomen- nog eens extra benadrukt. 442 euro voor een alleenstaande, respectievelijk 550 euro voor een gezin/samenwonenden (gecombineerde aanslagen 2019) zijn forse bedragen voor mensen met een laag inkomen. Feitelijk worden minima geacht 36 respectievelijk 45 euro per maand opzij te leggen voor lokale lasten.
De Participatieraad is er niet op tegen dat minima meebetalen aan voorzieningen op lokaal niveau, maar zou de last liever rechtmatig, dus als percentage inkomen, verdeeld zien. Liefst zou de raad een glijdende schaal zien, waarbij een gemiddelde geldt voor modale inkomens en afwijkende bedragen voor minima en bovenmodale inkomens. Bijvoorbeeld 100 euro voor minima en 900 euro voor twee keer modaal en hoger zou de raad een goede verdeling vinden. Iedere burger draagt dan naar draagkracht bij aan voorzieningen in de stad en in het waterschap. Aangezien dit een zaak is die landelijk geregeld dient te worden, zal de raad op dit punt contact zoeken met de Landelijke Cliëntenraad.
Op meer praktisch niveau heeft de raad geconstateerd dat de kwijtscheldingsregeling niet altijd vlekkeloos verloopt. Op aanvragen voor kwijtschelding uit 2018 is in enkele gevallen pas in 2019 beslist, soms wel 10 maanden na de aanvraag. Het gevolg kan zijn dat cliënten hierdoor twee keer in één jaar lokale heffingen dienen te betalen. Dit acht de raad zeer onwenselijk. Administratieve problemen bij Gemeentebelastingen, zoals die er zijn geweest in 2018, dienen niet afgewenteld te worden op de burger. Deze heeft recht op een beslissing binnen een redelijke termijn. Als dit niet lukt, dient het verzoek om kwijtschelding te worden toegewezen.
Verder heeft de raad een aantal reacties gekregen op aanmaningen van het Waterschap, terwijl er nog een procedure voor kwijtschelding loopt. Eén persoon kreeg een aanmaning en daarna een dwangbevel, terwijl zijn beroepsprocedure tegen afwijzing van het verzoek om kwijtschelding nog gaande was. Dit is een communicatieprobleem tussen Gemeentebelastingen en het Waterschap. Laatstgenoemde dient van Gemeentebelastingen te vernemen welke personen kwijtschelding hebben aangevraagd dan wel een beroepsschrift tegen afwijzing hebben ingediend. Tijdens een signaleringsoverleg bij de Ombudsman op 16 oktober 2019 heeft de raad gehoord dat Gemeentebelastingen stappen heeft gezet om de overdracht naar Waterschap te verbeteren. De raad vindt dit een positieve ontwikkeling en hoopt dat onterechte aanmaningen en dwangbevelen hiermee tot het verleden zullen horen.
ADVIES
1. De Participatieraad vindt de normen voor kwijtschelding veel te laag. De raad roept de gemeente Amsterdam hierbij op druk te houden op de landelijke overheid om de normen voor kwijtschelding te verhogen, liefst in samenwerking met andere G4-gemeenten en de VNG.
2. De Participatieraad vindt dat er uiterlijk binnen de in de Algemene Wet Bestuursrecht gestelde termijn op een aanvraag voor kwijtschelding dient te worden beslist. Als die termijn niet wordt gehaald, dient kwijtschelding te worden toegekend.
3. Geef heldere voorlichting aan de Amsterdamse minima over kwijtschelding. Geef duidelijk aan wat iemand mag bezitten en mag verdienen en welke peildatum geldt. Dit moet voor alle burgers gelden.
4. Belastingaanslagen, gecombineerd of niet, mogen nooit vlak vóór of vlak na het ontvangen van vakantiegeld worden opgelegd.
5. Wisseling in inkomen gedurende een kalenderjaar kunnen zorgen voor betalingsproblemen. Gespreide betaling dient altijd mogelijk te zijn. Daarbij denkt de raad aan 2, 3, 4, 6 of 8 termijnen, dit naar wens van de aangeslagene.
6. De Participatieraad steunt het plan om langdurige minima automatisch kwijtschelding te geven.
7. Mensen die in een schuldhulptraject zitten of een pakket van de voedselbank ontvangen, krijgen automatisch kwijtschelding.
8. Bij de vraag of iemand kwijtschelding ontvangt of niet, dienen schadevergoedingen, pensioenvoorzieningen, uitvaartverzekeringen en verhuisvergoedingen buiten beeld te blijven. Dit is weliswaar vermogen, maar gereserveerd voor een specifiek doel.
Als vastgesteld in de plenaire vergadering van de Participatieraad d.d 6 november 2019.
Participatieraad Amsterdam, namens deze
Martin Brandwagt
