Participatieraad Amsterdam, april 2021.
ONGEVRAAGD ADVIES BETREFFENDE ERVARINGSDESKUNDIGHEID
Aanleiding van het advies
In de jaren 2018-2020 zijn er meerdere bijeenkomsten geweest met diverse partijen, waaronder de Vrijwilligerscentrale, Stadsdeel Oost, de Participatieraad en WPI Amsterdam, over het thema Ervaringsdeskundigheid. De laatste was in februari 2021 op het tijdelijke kantoor van de Participatieraad, waarin WPI een voorstel presenteerde om vijf betaalde ervaringsdeskundigen aan te stellen. De Participatieraad adviseert bij deze op het voorstel.
Visie van de Participatieraad
De Participatieraad is een groot voorstander van de inzet van ervaringsdeskundigen. Veel burgers hebben schroom om contact te leggen met de overheid, waarbij elementen als gêne, angst en onbekendheid een rol spelen. Een vertrouwenspersoon, in de vorm van een ervaringsdeskundige, kan deze drempels weghalen of in elk geval verlagen.
Als er eenmaal contact is tussen burger en de overheid, heeft laatstgenoemde bijna altijd een voorsprong op de eerstgenoemde. Overheidsdienaren zijn voltijds bezig met zaken als WMO, uitkeringen, belastingen etc, burgers slechts een klein deel van hun tijd. En ook qua opleiding, ervaring en kennis is de overheid in het voordeel. De Participatieraad zou graag zien dat het speelveld tussen burger en overheid meer gelijk wordt. Daarin kunnen ervaringsdeskundigen een rol spelen, naast cliëntondersteuners, vakbonden en belangenorganisaties. Het een hoeft het andere niet uit te sluiten.
Ook gesprekken tussen klantmanagers en cliënten van de Participatiewet verlopen op een prettiger manier als een derde persoon aanwezig is, zo heeft de Participatieraad gemerkt. Deze persoon werkt vaak als bliksemafleider voor zowel de klantmanager als de cliënt.
ADVIES:
1. De Participatieraad heeft kennis genomen van de voorstellen betreffende de aanstelling van vijf ervaringsdeskundigen in de gemeente Amsterdam. De Participatieraad ondersteunt dit voornemen en ziet vijf personen als een goed begin. Uiteindelijk zullen het er meer moeten worden. De raad denkt zelf aan 10 officiële ervaringsdeskundigen, die elk een eigen specialisme hebben, naast een goede algemene kennis van het sociaal domein.
2. Dit is beter dan een ervaringsdeskundige koppelen aan een stadsdeel of een buurtteam. Sommige ervaringsdeskundigen hebben veel ervaring en kennis betreffende een specifiek thema, andere ervaringsdeskundigen weten weer meer van andere thema’s.
Ervaringsdeskundigen zouden dus in de gehele stad actief moeten zijn. Aangezien elke plek in de gemeente Amsterdam binnen een uur bereikbaar is, zou dat geen probleem moeten zijn.
3. De Participatieraad denkt bij de aanstelling van ervaringsdeskundigen aan thema’s als gehandicapt/chronische ziekte, schulden, ongeletterdheid, slechte bureaucratische vaardigheden, verslaving, psychische problemen, alleenstaande ouder, mensen zonder vaste woon-en verblijfplaats, moeite met daginvulling, gebrek aan sociaal netwerk, langdurig op een minimum inkomen dan wel sterk wisselende inkomsten moeten leven, re-integratie naar werk. Het is zaak om niet verkokerd naar deze thema’s te kijken. Ervaringsdeskundigen kunnen kennis en ervaring hebben betreffende meerdere thema’s. Zo heeft de raad iemand in zijn gelederen die zowel alleenstaande ouder als gehandicapt is.
4. Ervaringsdeskundigen dienen op zijn minst een aanstelling voor een jaar te krijgen, met de mogelijkheid tot verlenging van wederom een jaar. Bij goed functioneren kan er een aanstelling voor onbepaalde tijd volgen. Zij hebben recht op een salaris in een schaal die vergelijkbaar is met een ambtenaar bij WPI.
5. Ervaringsdeskundigen moeten jaarlijks bijgeschoold worden in de thematiek die het dichts bij hen ligt. Zij moeten de mogelijkheid krijgen tot het volgen van specifieke cursussen en opleidingen.
6. Ervaringsdeskundigen kunnen prima opereren naast onafhankelijke cliëntondersteuners en belangenbehartigers. Zij onderscheiden zich van de laatste twee genoemden door eigen ervaringen. Die ervaringen helpen de ervaringsdeskundigen om zich beter in te kunnen leven in de problemen, wensen en grieven van de cliënt.
7. Door deze eigen ervaringen wordt de kloof tussen een wantrouwende cliënt en de overheid verkleind. De cliënt weet zich ondersteund door iemand die soortgelijke ervaringen heeft. Het gevoel er ”alleen voor te staan tegenover een machtige overheid” zal daardoor sterk verminderen of helemaal verdwijnen.
8. De Participatieraad is zeker geen voorstander van het aanstellen van ervaringsdeskundigen per etnische groep, opleidingsniveau, geslacht, leeftijd, levensovertuiging of andere onderscheidende kenmerken. Elke ervaringsdeskundige moet zich kunnen inleven in elke cliënt.
9. Ervaringsdeskundigen dienen de Nederlandse taal goed te beheersen. Ook dienen zij te beschikken over empathisch vermogen en geduld.
10. Ervaringsdeskundigen krijgen een contactpersoon bij WPI waarmee zij kunnen overleggen over alle mogelijke kwesties.
Vastgesteld door de plenaire vergadering van de Participatieraad Amsterdam op 7 april 2021.
